Όταν ακούμε τον όρο αλωπεκία, η πιο γνωστή μορφή που μας έρχεται συνήθως στο μυαλό είναι η ανδρογενετική αλωπεκία. Εδώ αρχίζει ωστόσο και περιπλέκεται το ζήτημα, καθώς υπάρχουν αρκετές άλλες μορφές αλωπεκίας, οι οποίες δεν είναι πάντα εύκολες στην αντιμετώπισή τους. Σε αυτές συγκαταλέγεται και η ουλωτική αλωπεκία, μια σπάνια και δύσκολη στη διαχείριση μορφή τριχόπτωσης.

Τι είναι η ουλωτική αλωπεκία;

Η ουλωτική αλωπεκία είναι μια έντονη μορφή τριχόπτωσης που προκαλεί μόνιμη απώλεια μαλλιών λόγω της καταστροφής των τριχοθυλακίων και της αντικατάστασής τους με ουλώδη ιστό. Αυτή η διαδικασία καταστροφής μπορεί να είναι αποτέλεσμα ποικίλων αιτιών, όπως γενετικοί, αυτοάνοσοι και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η νόσος προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, ενώ η μη αναστρέψιμη φύση της προκαλεί έντονη δυσφορία. Συνήθως η πάθηση εμφανίζεται εξαιτίας της δράσης μιας φλεγμονής, η οποία εντοπίζεται υποδορίως. Έτσι, γίνεται αντιληπτή η απώλεια των τριχών και η ουλοποίηση του δέρματος.

Αιτίες της ουλωτικής αλωπεκίας

Η εμφάνιση ουλωτικής αλωπεκίας μπορεί να προκύψει από διαφορετικές αιτίες και καταστάσεις που προκαλούν βλάβες στα τριχοθυλάκια. Αρχικά, η γενετική προδιάθεση μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ουλωτικής αλωπεκίας, καθώς ορισμένες γενετικά μεταδιδόμενες διαταραχές αυξάνουν την ευαισθησία σε συγκεκριμένες φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Παράλληλα, κάποιες αυτοάνοσες παθήσεις όπως ο θυλακικός λειχήνας (lichen planopilaris) και ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος ανήκουν στις πιο κοινές αιτίες ουλωτικής αλωπεκίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα στοχοποιεί και καταστρέφει τα θυλάκια των μαλλιών, προκαλώντας μόνιμη απώλεια μαλλιών. Επίσης, κάποιες φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος όπως η θυλακίτιδα decalvans και η διασπαστική κυτταρίτιδα προκαλούν φλεγμονή, οδηγώντας σε σταδιακή καταστροφή του θυλακικού ιστού.

Πώς ακριβώς αναπτύσσεται η ουλωτική αλωπεκία;

Η ουλωτική αλωπεκία είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης φλεγμονώδους αντίδρασης που επηρεάζει τα τριχοθυλάκια και τους γύρω ιστούς. Σε πρώτη φάση, το κουτί της Πανδώρας ανοίγει από τη στιγμή που ξεκινά η καταστροφή της ζώνης των βλαστοκυττάρων. Τα βλαστοκύτταρα στη βάση του τριχοθυλακίου είναι υπεύθυνα για την αναγέννηση των τριχών. Η φλεγμονή καταστρέφει αυτή την τόσο σημαντική περιοχή, εμποδίζοντας τη φυσική διαδικασία ανάπτυξης. Έπειτα, η συνεχής διέγερση των ινοβλαστών από τη φλεγμονή οδηγεί σε υπερβολική παραγωγή κολλαγόνου και σχηματισμό ουλώδους ιστού. Τέλος η μειωμένη αιμάτωση στις προσβεβλημένες περιοχές επιβαρύνει την υγεία των θυλάκων και προάγει τη διαδικασία ουλοποίησης.

Τα αίτια εμφάνισης ουλωτικής αλωπεκίας ωστόσο δε σταματούν εδώ. Τυχόν τραυματισμοί στο τριχωτό της κεφαλής και εγκαύματα μπορεί να οδηγήσουν σε δευτερογενή ουλωτική αλωπεκία λόγω του σχηματισμού ουλώδους ιστού που αντικαθιστά τα φυσιολογικά θυλάκια. Επίσης, διαταραχές στα επίπεδα ορμονών, όπως οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς, μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της πάθησης. Αντίστοιχα, η χρόνια έκθεση σε στρες και οι διατροφικές ελλείψεις μπορεί να επηρεάσουν την υγεία των μαλλιών, προδιαθέτοντας τον οργανισμό σε επιδείνωση φλεγμονωδών αντιδράσεων.

Συμπτώματα της ουλωτικής αλωπεκίας

Η κλινική εικόνα της νόσου ποικίλει από άτομο σε άτομο. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά με τρόπο που να μη γίνει άμεσα αντιληπτός από τον ασθενή ή να εξελιχθούν με ταχύτατο ρυθμό. Αρχικά, εμφανίζεται απώλεια τριχών σε μικρές ή μεγαλύτερες περιοχές. Οι περιοχές αυτές στις οποίες εντοπίζεται η απώλεια μπορεί να είναι λείες και γυαλιστερές ή να παρουσιάζουν υπέρχρωση ή υποχρωμία. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν επίσης δυσφορία με αίσθημα καύσου ή έντονη φαγούρα. Το δέρμα της περιοχής εμφανίζει επίσης απολέπιση, ερεθισμό και ερυθρότητα.

Θεραπευτικές επιλογές για την ουλωτική αλωπεκία 

Η αντιμετώπιση της ουλωτικής αλωπεκίας απαιτεί μια συνδυαστική προσέγγιση με στόχο τη σταθεροποίηση της νόσου και την πρόληψη περαιτέρω βλάβης. Η πρώτη γραμμή θεραπείας είναι γενικά η φαρμακευτική αγωγή, η οποία περιλαμβάνει αντιφλεγμονώδη φάρμακα για τον περιορισμό της φλεγμονής και την αναστολή της επιδείνωσης της απώλειας μαλλιών. Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται επίσης για τον έλεγχο των αυτοάνοσων αντιδράσεων. Ωστόσο, όπως προαναφέραμε, οι επιπτώσεις της ουλωτικής αλωπεκίας είναι μόνιμες, συνεπώς η συντηρητική θεραπεία έχει ως σκοπό να ανακόψει την εξέλιξη της νόσου, καθώς η επανέκφυση των τριχών στα πάσχοντα σημεία της κεφαλής είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. 

Για την αποκατάσταση της αραίωσης μπορεί να εξεταστεί ως επιλογή η μεταμόσχευση μαλλιών, όχι σε όλες βέβαια τις περιπτώσεις. Πιο συγκεκριμένα, η μεταμόσχευση μαλλιών μπορεί να προσφέρει μια λύση σε περιπτώσεις όπου η ουλωτική αλωπεκία έχει σταθεροποιηθεί και δεν παρουσιάζει σημάδια ενεργής φλεγμονής. Η μέθοδος FUE (Follicular Unit Extraction) θεωρείται η πλέον κατάλληλη, καθώς επιτρέπει την εξαγωγή και μεταμόσχευση μεμονωμένων τριχοθυλακίων, προσφέροντας φυσικό αποτέλεσμα. Για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της επέμβασης, είναι σημαντικό να έχει προηγηθεί μία περίοδος σταθερότητας τουλάχιστον ενός έτους χωρίς ενδείξεις έξαρσης της νόσου. Τα τριχοθυλάκια λαμβάνονται από υγιείς περιοχές του τριχωτού ή άλλες δότριες ζώνες, όπως το πρόσωπο ή το στήθος, για καλύτερη προσαρμογή στην προσβεβλημένη περιοχή. Σε περιπτώσεις μικρών και σταθερών περιοχών ουλωτικής αλωπεκίας, η διαδικασία ξεκινά με μία πρώτη αναγνωριστική συνεδρία όπου εμφυτεύονται λίγα τριχοθυλάκια, και η ανταπόκριση αξιολογείται τους επόμενους μήνες. Αν η φύτρωση είναι ικανοποιητική και η περιοχή παραμένει σταθερή, προγραμματίζεται κανονική συνεδρία για την πληρέστερη κάλυψη του τριχωτού και την επίτευξη ενός αισθητικά αποδεκτού αποτελέσματος. Ο Δρ. Παντελής Βάλβης είναι διακεκριμένος Πλαστικός Χειρουργός εξειδικευμένος στις μεταμοσχεύσεις και εμφυτεύσεις μαλλιών από το 1995, συνεπώς είναι σε θέση να αναγνωρίσει πότε μπορεί να αποκατασταθούν οι επιπτώσεις της ουλωτικής αλωπεκίας με μεταμόσχευση μαλλιών, βοηθώντας έτσι τους ασθενείς να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους!